Bộ phim Judy phát hành năm 2019 kể lại những năm cuối đời của Judy Garland, diễn viên nhí nổi tiếng của phim Phù Thủy Xứ OZ (The Wizard Of Oz) - một câu chuyện điển hình dành cho lứa diễn viên ngôi sao nhí. Những bi kịch dù đã được các đạo diễn cố gắng thay đổi, vẫn chưa cải thiện được là bao.
Hình: Các ngôi sao nhí ... (theo chiều đồng hồ: Macaulay Culkin, Judy Garland, Lindsay Lohan, Drew Barrymore)
"Bi Kịch" Của Những Ngôi Sao Nhí
Judy Garland là một câu chuyện "đáng sợ" điển hình. Theo dõi cuộc đời của ngôi sao nhí này kể từ sau bộ phim Phù thủy xứ Oz, đóng khi cô mới 16 tuổi, bạn sẽ thấy hình ảnh một phụ nữ bị ám ảnh bởi hình tượng một cô gái mà cô không bao giờ có cơ hội trở thành. Nỗi ám ảnh đó kết thúc thế nào là đề tài cho bộ phim mới, có tựa Judy, đảm nhận bởi diễn viên Renée Zellweger trong vai Garland năm 1969, ở thời trung niên tại London, nhẵn túi và nghiện ngập. Đời cô đã tàn trước đó từ lâu. Chi tiết phim – cô bé tuổi dậy thì với mơ ước thành ngôi sao đã bị nhà làm phim hủy hoại – kể ra thì ít rùng rợn hơn phim kinh dị một chút.
Đối với thế hệ sau, Garland trở thành bài học cho những diễn viên nhí tham vọng trở thành ngôi sao màn bạc. Nhưng điều an ủi trong câu chuyện Judy, lý thuyết là vậy, nhưng là chuyện chỉ xảy ra trong quá khứ. Quá khứ thật tàn nhẫn, đã là chuyện xưa cũ. Ừ thì, chắc vậy. Sau đó, BBC cho công chiếu phim nhiều tập Dark Money, kể về một diễn viên người Anh 13 tuổi bị nhà sản xuất Hollywood lạm dụng. Thông điệp gây choáng, cái cách ngành kinh doanh phim ảnh nhồi thế hệ trẻ.
Chúng ta có cần được nhắc cho nhớ vài trường hợp không? Những ngôi sao nhí thê thảm vẫn cứ xuất hiện trên phim ảnh và chương trình TV mà chúng ta xem. Một số ít có sự nghiệp phát triển mạnh: Natalie Portman công khai phẫn nộ việc lạm dụng tình dục mà cô buộc phải trãi qua trong thời niên thiếu. Một vài đã gục ngã và quay trở lại – thật vui biết bao khi thấy loạt phim Búp bê Nga (Russian Doll) trên Netflix sau khi ngôi sao kiêm nhà sản xuất Natasha Lyonne biến mất nhiều năm. Với một số người khác, việc quay lại là vô định. Trong tập tiếp theo của loạt phim Kẻ hủy hoại (Terminator), bạn trai của Lyonne trong những năm 90, Edward Furlong do việc xuất hiện lặp đi lặp lại vai diễn của mình trong loạt phim kế từ khi anh 14 tuổi, nhiều thập kỷ lạm dụng chất kích thích và rắc rối pháp luật (bao gồm cả những án phạt vì bạo lực).
Một vài diễn viên chẳng thấy trở lại màn ảnh nữa. Một cái nhăn mày chế diễu dành cho phim Ở nhà một mình (Home Alone), Macaulay Culkin hiện tại vẫn đang trong tình trạng nghỉ hưu ở Paris, một điều an lòng rằng là vẫn còn người sống ổn trong những tình cảnh như thế. Một tình cảnh không được ổn cho lắm là Lindsay Lohan. Có cả những ca biến mất tiêu. Nếu họ còn sống, Brittany Murphy giờ đã được 41 tuổi, Corey Haim sẽ 47 tuổi, và River Phoenix, 49 tuổi.
Tô điểm cho lịch sử ngành phim ảnh là các câu chuyện kinh khủng giống nhau, các bé gái bị bắt ép, như Judy Garland đã từng, dẫn đến việc ghét bỏ bản thân; các bé trai vừa bị lạm dụng tình dục, vừa bị đối xử như hàng hóa. Khi trưởng thành, họ xem cuộc sống như trò hề. Những nhà làm phim khi ấy chắc cũng ở đang ở đâu đó. Trong thời kỳ phong trào #MeToo nổi lên, chúng ta hẳn đã quen với việc rằng mặt trái của những bộ phim chúng ta từng yêu thích bị bóc trần. Động lực tương tự hích luôn cả những diễn viên nhí. Thật thoải mái biết mấy khi mà chúng ta xem các bộ phim do Tatum O’Neal hay Drew Barrymore đóng trong khi họ lao động cật lực để tránh đào bới quá khứ quy trách nhiệm cho những con người đã khiến họ ra vào trại cai nghiện.
Thế thì, màn bạc sẽ ra sao nếu không có các bộ phim như Người ngoài hành tinh (ET), Không dấu vết (Clueless), hay Phù thủy xứ Oz (The Wizard of Oz)? Chúng ta luôn cần những bộ phim có sự góp mặt của dàn diễn viên nhí.
Và luôn có giải pháp nếu chúng ta thực sự tìm kiếm
Mới đây thôi, bộ phim hoành tráng Dự án Florida (The Florida Project), nhân vật được khắc họa nếm trãi mùi đời sống trong các nhà nghỉ nghèo nàn cạnh Disney World của đạo diễn Sean Baker, đóng bởi Brooklynn Prince, chỉ mới sáu tuối khi phim bấm máy. Với bộ phim Room – kể về cậu bé và bà mẹ bị bắt giữ bởi một tên biến thái – Lenny Abrahamson tuyển Jacob Tremblay khi cậu bé bảy tuổi. Các đạo diễn này đều hướng đến việc làm phim một cách có đạo đức, một cách làm phim xoay quanh lời tuyên thệ đạo đức, “trên hết, đừng làm hại ai”.
Abrahamson gởi email đi từ văn phòng tại Dublin. Có đoạn ông viết một lời cam kết với “quan trọng hơn hết, tôi muốn những diễn viên nhí phải có được trải nghiệm hạnh phúc và tốt đẹp, ở trung tâm của câu chuyện".
Riêng Baker, trong cuộc gọi từ Vancouver, thì nói rằng “Tôi nhận thức cực rõ câu chuyện bất hạnh của các ngôi sao nhí, thế nên chúng tôi đi từng bước thận trọng”.
Trẻ em xuất hiện trong phim là chuyện thường ngày, điều mà bạn đôi khi phải ngưng một giây để nhớ lại xem rằng kỳ lạ đến mức nào khi mà trong góc nhỏ cuộc sống này, chúng tồn tại ở nơi người lớn làm việc – nơi mà tất cả các phim trường đều có. Trong một bối cảnh khác, đó có thể là thứ hài kịch (hay việc lạm dụng sức lao động trẻ em), những nơi đầy đồ học sinh, và bọn trẻ con ngồi trên ghế xoay trong phòng họp.
Câu trả lời chính thức thì là "chúng tôi làm đúng theo quy định": giờ làm việc có giới hạn, xuất hiện có chọn lọc một số cảnh quay. Tuy nhiên, quy định chỉ là quy định. Giám đốc tuyển diễn viên người Anh, Shaheen Baig chuyên tuyển diễn viên nhí, bao gồm cả những vai đầu đời của Jamie Bell và Tom Holland. “Ngành sản xuất phim rất giỏi màn che đậy hợp pháp”, bà nói, “nhưng làm đúng luật cần thêm vài thứ khác nữa. Việc thuê mướn những người làm việc với diễn viên nhí phải là những người yêu trẻ con, nhưng thực tế không phải vậy.”
Một vấn đề là bước đầu tiên trên trường quay thường không đưa ra một vương quốc kỳ ảo sống động, mà là một thực tế thương mại đúng nghĩa. Tại các buổi thử vai, nhà làm phim cố sức đi tìm những gương mặt làm nên tác phẩm. Theo như truyền thống thì chẳng ai quan tâm tới tương lai của những đứa trẻ này 20 năm sau. Baig nói rằng dù có áp dụng các phương pháp đánh giá liên quan đến tâm lý của diễn viên nhí do đài truyền hình Anh thực hiện, hầu hết chỉ là để giảm thiểu tác động nhạy cảm của sự việc, chứ không vì mục đích thực tế. Abrahamson đã dành khối thời gian với Tremblay trước khi bấm máy phim Room, cho tới khi ông thấy được rằng Tremblay tối thiểu phải thấy được tính lành mạnh và hiểu giá trị của bộ phim. ”Một câu hỏi lớn hơn là liệu những đứa trẻ có hưởng lợi lâu dài sau khi tham gia bộ phim hay không? vẫn là câu hỏi còn bỏ ngỏ.”
Baker đã cố công giảm thiểu căng thẳng trên trường quay của Dự án Florida (The Florida Project). “Chúng tôi giải thích rõ rằng: ‘Đây không phải là việc mà con sẽ làm cả đời. Đây chỉ giống như một kỳ nghỉ hè thôi’. Tuy vậy một vài trường hợp được trả thù lao khá tốt. Cũng có một số thấy vui thích. Số còn lại thì chẳng vui tí nào. Vai trò của Disney World trong Dự án Florida (The Florida Project) mới thấm thía, việc hợp tác lâu dài để sản xuất dòng phim thiếu niên thì chỉ có được một Ryan Gosling (Mouseketeer 1993-1995) thành danh. Zendaya, ngôi sao nhí thế hệ Z thành công vang dội trong bộ phim nhiều tập Euphoria, tạo nên kỳ tích ở tuổi 13 của tập phim sitcom Shake It Up.
Về vấn đề kinh tế. Gosling, được nuôi lớn trong gia đình cha mẹ đơn thân, đã cho biết rằng sự nghiệp tuổi thiếu niên là lộc trời cho. Nhưng vai trò của các bậc cha mẹ trong câu chuyện của các ngôi sao nhí có thể sẽ phức tạp, kiểu như vừa được sống trong yêu thương vừa phải chống chọi với các vấn đề về sức khỏe tâm lý.
Dark Money hàm ý cho thấy những sự thật sâu bên dưới ngành làm phim. Nhiều vấn đề xã hội cho thấy rõ rành rành. Culkin trong một buổi phỏng vấn hiếm có ở chương trình podcast của Marc Maron, WTF, năm trước đã bào chữa cho mối quan hệ bạn bè thời thơ ấu với Micheal Jackson – anh còn muốn cho Maron xem những vết sẹo mà cha mình gây ra. Cha mẹ cần phải kỹ lưỡng trong việc cho con mình đi thử vai. Abrahamson nói, “Nếu tôi cho rằng thành công của một đứa trẻ quan trọng với nó hơn là việc tiếp tục tận hưởng cuộc sống tuổi thơ, tôi đã không thấy cần phải cẩn trọng khi phải tuyển diễn viên nhí.”
Dù cho động cơ nào dẫn đến việc một đứa trẻ làm diễn viên thì cũng đều làm cho đứa trẻ trở nên dễ thương tổn. Đồng tiền giải thích rất nhiều cho động cơ của người lớn – Garland được MGM cho sử dụng chất kích thích để diễn liên tục trong 72 giờ – tuy nhiên đồng tiền đôi khi chỉ là bức màn che đậy các động cơ khác. Nhà làm phim dựa vào giải pháp dùng tiền này mỗi ngày – họ thuê các công ty tuyển mộ nhân tài không có tiếng xấu, để thuyết phục phụ huynh hết lần này đến lần khác. Nhưng Baig đề xuất một phương thức tiếp cận đơn giản hơn nhiều – Chỉ cần "giải thích cho tụi trẻ hiểu mọi chuyện; cử người chăm nom chuyện ăn uống của diễn viên nhí. Và đừng biến mất khỏi chúng sau khi phim công chiếu”.
Hình: Brooklynn Prince trong phim The Florida Project
Abrahamson không chắc việc ngành điện ảnh đã được cải tiến là bao. “Ở đâu mà quyền lực không cân bằng, ở đó luôn có nguy cơ lạm dụng.” Nhưng, ông cho biết, phong trào #MeToo đã khiến cho cách cư xử độc hại ở mọi hình thức giảm thiểu hơn trước. Tôi hỏi liệu ông có để con của mình đóng phim hay không. Ông trả lời. “Cũng như các bậc cha mẹ có lý trí khác, điều đó làm tôi hơi lo lắng. Nhưng tôi sẽ ủng hộ chúng, dù chúng muốn thế nào.”
Hai diễn viên nhí: Prince và Tremblay đều rất bận rộn từ khi có các bước đột phá trong lĩnh vực điện ảnh. Prince, năm nay 9 tuổi, là ngôi sao của Home Before Dark, loạt phim mới của Apple về thời niên thiếu của nhà báo Hilde Lysiak. Tremblay, 12 tuổi, đã tham gia phim hài Good Boys của Seth Rogen. Abrahamson ngưỡng mộ phụ huynh của Tremblay: “Thực tế, họ không hề thúc ép chúng.” Ông cũng công nhận danh tiếng của hai diễn viên này một ngày nào đó sẽ rực sáng.
Baker và gia đình Prince vẫn giữ liên lạc. Ông nhận thức rõ và tôn trọng lựa chọn của họ, quan tâm lo lắng đến việc phát triển sự nghiệp của con gái họ. “Mối quan tâm của tôi đối với bất kỳ đứa trẻ nào là chúng sẽ hòa mình được với những đứa trẻ khác, nhưng tôi biết gia đình sẽ phải đối mặt với những rủi ro xung quanh những ngôi sao nhí của mình và những trận chiến với việc tương tác xã hội liên quan đến chúng.”
Baker nói, ông đã thấy Prince và Tremblay cùng nhau tham gia buổi tiệc trong ngành điện ảnh. Chúng đi giữa khách khứa người lớn, cùng trò chuyện sảng khoái. “Chúng gần như hòa lẫn với họ.” Ông nghĩ, nhìn chúng giống như hình mẫu nhí của những người lớn. “Thật dễ thương & vui vẻ, chúng cùng hòa nhập với họ. Nhưng đồng thời cũng làm tôi mong rằng đó chỉ là điều nhất thời, rằng điều đó sẽ không trở thành điều thường nhật với chúng. Bởi vì đó không phải là điều bình thường. Và chúng vẫn chỉ là trẻ con.”
Nguồn bài:
Người dịch: Khánh ; Người hiệu đính: Phạm Đại Bàng
Comments